Türleri
Kumaş boyama uygulama türleri aplike, çini işi, kilim deseni, Türk işi, Çin iğnesi, Maraş işi, şablon, beyaz iş, boyutlu boyama şeklindedir. Genelde kumaş boyama teknikleri, makine ve el nakışı desenlerinden esinlenilerek ortaya çıkarılmıştır.
Aplike uygulaması: Aplike, kumaşların deseni oluşturacak parçalar şeklinde kesildikten sonra kenarlarından kumaşa dikilerek tutturulması işlemidir. Kumaş boyamada aplike uygulaması ise aplikeyi görüntü olarak kumaş boyamaya uyarlamaktır. Desendeki alanlar düz boyama tekniğiyle boyanır, her alan ayrı ve birbirine uyumlu renklerle boyanmalıdır. Daha sonra asıl aplike görüntüsünü vermek için her alanın kenar sınırına beyaz boyayla kontur çekilir ve içe doğru aralıklı kesik konturlar çekilir. Bu işlem dikilmiş görüntüsünü oluşturmak içindir.
Çini deseni uygulaması: Türk İslam sanatlarından olan çini sanatına ait desenlerin kumaşa uygulanması işlemidir. Çini desenleri kumaşa uygulanırken çini sanatında kullanılan renkler kullanılmalıdır. Bu uygulamada düz boyama tekniği uygulanır ve her renk alanının arası yaldızla boyanır.
Kilim deseni uygulaması: Türk kilimlerinde kullanılan desenlerin kumaş üzerine aktarılması işlemidir. Kilimde kullanılan renklerin kullanılmasına dikkat edilmedir. Düz boyama tekniğiyle alanlar boyanır, bu işlem bittikten sonra her renk alanının arasına siyah boyayla kontur çekilir.
Türk işi uygulaması: Nakışta uygulanan Türk işi desenlerinin boyalarla kumaşa uygulanmasıdır. Bu uygulamada dikkat edilecek husus, desende her alanın seçilen renge göre tonlama yapılarak boyanması ve boya kurumadan kürdan veya kalın uçlu bir iğneyle nakışda çekilen pesentlerin birbirine paralel ve eşit aralıklarla çekilmesidir. Ağırlıklı olarak alan kenarlarına çekilen konturlarda yaldızlı boyalar kullanılır.
Çin iğnesi uygulaması: Nakışta kullanılan ve kumaşa aktarılan uygulamalardan biri olan bu uygulamada amaç, doğada bulunan figürlerin iki boyutlu olarak kumaşa resmedilmesidir. Boyanacak her alanda aynı renkle farklı tonlamalar yapılır, böylece ışık ve gölgeler belirginleşir. Desende uygun yerlere fırçayla uzun ve kısa atımlı kılçıklar atılarak boyut kazandırma işlemi sona erer. Renk alanlarının dışına, içinde kullanılan boyayla kontur çekilir.
Maraş işi uygulaması: Nakışta yaldızlı iplerle işlenen, kabartmalı bir görüntüye sahip Maraş işi desenlerinin kumaş boyamaya uygulanması işlemidir. Özel bir karışım olan kabartma boyası, işleme başlamadan önce kumaş üzerindeki desene fırçayla uygulanır. Kuruması ve kumaşa iyice işleyebilmesi için bir gün bekletilir. Daha sonra kumaş tersinden düşük ısıda ütülenir. Ve bu işlemle istenen alanın kabarması sağlanmış olur. Kabarmanın sorunsuz olması için boyanın eşit miktarda sürülmesine dikkat edilmelidir. Kabartma işlemi bittikten sonra kabartılan alan yaldızlı boya ile boyanır.
Şablon uygulaması: Şablon her tür boyama işleminde kullanılan bir baskı türüdür. Kumaş boyarken de uygulanabilen bu işlem diğer kumaş boyama işlemlerinden farklı olarak stencil fırça ve süngerle yapılmaktadır. Detaylı desenlerin kullanılmadığı bu uygulama da öncelikli işlem desenin şablona aktarılmasıdır. Hazırlanan şablon boyanacak kumaş üzerine konur, boyaya batırılan stencil fırça ve süngerle atılan darbelerle desen renklendirilir.
Beyaz iş uygulaması: Makine nakışı uygulamalarından biri olan beyaz işin kumaşa boyalarla uygulanmasıdır. Kabartma boyası ile beyaz iş desenlerinin hatları boyanır ve tersinden ütülenir. Nakış oymalarının görüntüsünü verebilmek içinse arada kalan boşluklar, ahşap rengi bir kumaş boyasıyla boyanmalıdır.
Boyutlu boya uygulaması: Desene boyut kazandıran bu uygulamada fırça kullanılmaz. Kumaş boyalarının bir türü olan tüp boyalarla, kumaşa çizilen desen taslağı üzerine sıkarak kontur çekilir. Boyanın taşmamasına dikkat edilmelidir
İSMEK