Dantel ve Oya

Kış günleri sıcacık ayaklarımızı saran Hakkâri'nin yünlü çorapları, hayvancılığın, karasal iklim ve mahir ellerin bir ürünüdür. Çoraplarımız, kilimlerimiz kadar ün salmamışsa da el sanatlarımız içerisinde en fazla üretilen el sanatı olma unvanını taşımaktadır. Her evde kilim dokuma tezgahı yoktur ama her evde birden fazla çorap örmede kullanılan şiş takımı vardır. Yün çorap, ilimizde eskiden beri temel giyimin bir parçası olarak kabul görülmektedir. O kadar ki yaz aylarında dahi vazgeçilmez bir giyim unsurudur. Kış aylarında birden fazla üst üste giyilirken yaz aylarında bir tane ile yetinilir.

Çorap deyip geçmemek lazım. Ayak nasıl ki insan vücudunun önemli bir uzvu ise çorap da günlük giyim-kumaşın vazgeçilmez bir parçasıdır. Özellikle kış mevsimi olan Hakkâri gibi yerlerde daha bir önem ve ehemmiyet kazanır. "başını, belini, ayağını sıcak tut" düsturu en güzel bu yörede makes bulur.

Ekonomisi ağırlıklı olarak hayvancılığa dayanan ilimizde, hayvanlardan kırpılan yünler önce güzelce yıkanarak, güneşte kurutulur. Daha sonra dişli yün tarama tarağından geçirilerek elyaf yumuşaklığına getirilir. "Teşi" denilen başı topaçlı ve iğneli, sapı çubuklu, ağaçtan yapma kirman ile eğrilir. Önce tek tel olarak eğrilen ip daha sonra iki yada üç kat olarak hazırlanır. Çorabın renkli kısımlarında kullanılacak iplikler ayrıca yörenin tabii kök boyaları ile boyanır. Çorap, inceliği ve zarafeti nispetinde değer kazanır. Çorabın değeri nişan yüzüğünden geçip geçmedigine bakılarak tespit edilir.

Çorap örme, köy kadinlari için tabir yerinde ise çerezlik mesabesindedir. Köylü kadınlar çorap örmek için ayrı bir zaman ayırmazlar. Onları, koyun sağma yolunda yolda yürüme halinde, bebeğini uyutma esnasında, komşu ziyaretinde çorap örerken görürsünüz. Her köylü kız ve kadının boş vakit meşgalesidir., çorap örmek. Bunu yaparken günün yorgunluğunu el parmaklarından çoraplara aktarırlar, adeta.

Çoraplar burun tarafından başlayarak örülür. Örme esnasında 5 adet şiş kullanılır. Çoraplar %100 yünden örülür. Ayak tabanı ve topuğa gelen kısımlar daha sik ve düz örgü ile örülür.

Örülen çorapların en belirgin özelliği birden fazla renkten ve desenden oluşmasıdır. En yaygın şekli parmak uçlarının renkli ve motifli geri kalan kısımlarının düz beyaz ve desenli olmasıdır. Parmak uçlarında kullanılan renkler siyah, beyaz ve bordo tonundadır. Bunun yanında parmak uçlarından çorap lastiğine kadar renkli ve motifli olan örgüler de vardır. Çoraptaki her renkte, her desende, her motifte bir mesaj ve bir duygunun ifadesi vardır.

Bu motiflerin kimisi, yiğitliği, kimisi sevgiyi, kimisi, sevinci ifade eder. Yukarıda anlatılan özelliklerin yanında ayırt edici bir diğer özellik de bayan çoraplarının erkek çoraplarından daha küçük ve kısa olmasıdır. Erkek çorapları diz altına kadar uzanır ve geri kaymaması için lastik ucunda bulunan biritlerden kordun geçirilerek diz altından bağlanır. Birit ve kordonlu çorapların kullanımı köy yerlerinde daha yaygındır. Özellikle kış aylarında köyden kente gelmek zorunda kalan köylüler, şalvarların paçalarını da çorapların içine sokarak bu kordonla siki sıkıya bağlarlar.

Bu şekilde hem kar'ın çorabın içene girmesi önlenmiş hem de seri bir yürüyüş için sportif bir kuşam sağlanmış olur. Ayrıca köy yerinde çalışırken, koyun güderken vazgeçilmez bir giyim unsurudur. Bu yüzden Hakkâri çoraplarının diğer bir adı da rençber çorabıdır.

Örülen çoraplar, günlük giyimin bir parçası olmakla birlikte, gelinlik kızların çeyizinde de önemli bir yer tutar.